کاکتوس گیاهی است از تیره کاکتوسان (Cactaceae)، تیرهای از میخکسانان که خاردار و گوشتی هستند. کاکتوسها از رده دولپهایهای جداگلبرگ هستند و از گیاهان گوشتی و بسیار مقاوم به کمآبی و خشکی بهشمار میآیند.
کاکتوسها با تیرههای دیگر دولپهایها، تفاوت کلی دارند، زیرا ساقه این گیاهان بسیار ضخیم و از حالت استوانهای خارج و برگها نیز شکل اصلی خود را از دست داده و به صورت خار و تیغهای کوچکی درآمدهاند.
کاکتوس طی فصول مرطوب یا به هنگام توفانهای ناگهانی آب ذخیره کرده و آن را طی ماههای خشک به مصرف میرساند.
بیشتر کاکتوسها ریشههای عمیقی داشته و ساقه شبکهمانند آن به عنوان منبع ذخیره آب عمل میکند.
ساقه کاکتوس توسط تیغهایی محافظت میشود. کاکتوسها برگهای خیلی کوچکی داشته یا اصلاً برگ ندارند. بیشتر کاکتوسها ریشههای عمیقی دارند.